ΛΙΜΝΗ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ

Γεωγραφία

Στην καρδιά της Ελλάδας, ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας, ‘ριζωμένη’ κάτω από τα ψηλά χωριά των Αγράφων, περικυκλωμένη από πανέμορφα παραλίμνια χωριά, με τα πεντακάθαρα νερά των 4 ποταμών που εκβάλουν εκεί, τα οποία δημιουργούν τα μοναδικής ομορφιάς Ελληνικά φιόρδ, η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της χώρας, η Λίμνη των Κρεμαστών δεν μπορεί παρά να μαγέψει κάθε επισκέπτη της Ευρυτανίας. Δημιουργώντας ένα περίπλοκο σχηματισμό και νοητά μπορεί να διαχωριστεί σε 3 τμήματα, το δυτικό, μετά τη γέφυρα της Τατάρνας, το κεντρικό και μεγαλύτερο, όπου εισχωρεί μια λωρίδα γης και το ανατολικό τμήμα, μετά τη γέφυρα της Επισκοπής. Έχει δαντελωτή ακτογραμμή και γαλαζοπράσινα νερά, με τους μοναδικούς ελαιώνες της περιοχής να δεσπόζουν στο τοπίο, ενώ στις παρόχθιες ζώνες υπάρχουν πλατανοδάση, πλούσια χλωρίδα και βοσκοτόπια. Η Λίμνη που καθρεφτίζονται οι ψηλές κορυφές των βουνών, δημιουργεί μοναδικές ευκαιρίες για εξερεύνηση και μοναδικές εμπειρίες. Εξαιρετική θέα στη Λίμνη μπορεί κανείς να απολαύσει είτε κοντά στα Φιδάκια Ευρυτανίας, στο πολυφωτογραφιμένο σημείο Τσαγκαράλωνα, είτε από την Επισκοπή και τον Τριπόταμο. Η εικόνα είναι σε κάθε περίπτωση μαγευτική.

Ιστορία

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μια οργανωμένη επιχείρηση της ΔΕΗ, με στόχο να παραχθεί άφθονη και φθηνή ηλεκτρική ενέργεια από τα ορμητικά νερά του ποταμού Αχελώου. Το φιλόδοξο σχέδιο αναφερόταν στις εφημερίδες της εποχής ως το “μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό έργο της Ελλάδος”.

Η τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών δημιουργήθηκε το 1965 μετά την κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών από τα νερά των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη. Έχει επιφάνεια 80,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, χωρητικότητα 4.750.000.000 m3 νερού και είναι η μεγαλύτερη τεχνητή Λίμνη της Ελλάδας.

Το Φράγμα, κατασκευασμένο σε ένα στένωμα της κοίτης του Αχελώου, έχει ύψος 160 μέτρων και πλάτος βάσης 457 μέτρων, που το καθιστά από τα μεγαλύτερα γεωφράγματα της Ευρώπης με όγκο 8.130.000 m3. Η κατασκευή του από χώμα και χαλίκι, και όχι όπως συνήθως από μπετόν, το χαρακτηρίζει ως γεώφραγμα. Η κατασκευή του φράγματος είναι απόρροια πολλών μελετών. Η πρώτη έρευνα για το φράγμα έγινε μεταξύ του 1918-1921 από τους μηχανικούς Sehn και Dubois, ένα Ελβετό και ένα Γάλλο, για λογαριασμό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων. Το 1938 η αμερικανική εταιρεία Cooper εκπόνησε προκαταρκτική μελέτη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για παραγωγή αλουμινίου. Το 1941 Γερμανοί καθηγητές συνέταξαν σχετική έκθεση και το 1946 η υπόθεση του φράγματος ήρθε και πάλι στην επιφάνεια μέσω του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, ενώ ουσιαστική κινητικότητα επήλθε μετά το 1950. Στο υδροηλεκτρικό φράγμα Κρεμαστών της ΔΕΗ υπάρχουν εγκατεστημένες 4 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με συνολική ισχύ 440 MW και ο υδροηλεκτρικός σταθμός λειτουργεί με υδροστροβίλους.

Η κατασκευή του φράγματος είχε ως συνέπεια πλην της δημογραφικής μεταβολής της ευρύτερης περιοχής εξαιτίας της μετακίνησης σημαντικού μέρους του πληθυσμού, να βυθιστούν κάτω από τα νερά μαζί με τους οικισμούς, και μνημεία όπως η Μονή Επισκοπής αλλά και το ιστορικό γεφύρι της Τατάρνας και περιβάλλεται από δεκάδες ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία.

Το τέλος μιας εποχής σήμανε παράλληλα και την αρχή μιας νέας με την Λίμνη των Κρεμαστών να αποτελεί σήμερα πυρήνα για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής και πόλο έλξης για επισκέπτες και φυσιολάτρες που αναζητούν μια μοναδική εμπειρία μέσα σε ένα καθηλωτικό φυσικό περιβάλλον.

Η νέα γέφυρα της Τατάρνας και το παλιό γεφύρι

Η κατασκευή της νέας γέφυρας της Τατάρνας, ξεκίνησε το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1970 από τον πολιτικό μηχανικό Αρίσταρχο Οικονόμου. Η γέφυρα της Τατάρνας διαθέτει τρεις καμάρες, από τις οποίες η μεγαλύτερη έχει πλάτος 196 μέτρων, οι άλλες 150 και 97 και βραβεύτηκε τρεις φορές σε διεθνείς διαγωνισμούς. Από τη νέα γέφυρα διέρχεται επαρχιακή οδός που συνδέει το Νομό Ευρυτανίας με το Νομό Αιτωλοακαρνανίας. Το παλιό πέτρινο γεφύρι της Τατάρνας που καταποντίστηκε στη λίμνη ήταν μονοκάμαρο και πιθανόν χτισμένο τον 17ο αιώνα. Στο ιστορικό γεφύρι της Τατάρνας δόθηκε το 1821 η πρώτη μάχη των Ελλήνων της Ρούμελης εναντίον των Τούρκων.

Το μοναστήρι της Τατάρνας

Το Μοναστήρι της Παναγίας Τατάρνας βρίσκεται στην ανατολική όχθη της μεγάλης τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών στην Δυτική Ευρυτανία, στο Δήμο Αγράφων. Η ιστορία της Μονής Τατάρνας αρχίζει από τις αρχές του 12ου αιώνα με την εύρεση της Ιεράς Εικόνας. Στην τοποθεσία που βρέθηκε η εικόνα κτίστηκε το πρώτο μοναστήρι, όμως το 14ο αιώνα η μονή καταστράφηκε. Ωστόσο το 1955 δύο μοναχοί, ο Μεθόδιος και ο Δαυίδ έχτισαν εκ νέου την Ιερά Μονή. Στο Μοναστήρι αυτό ο Μεγάλος Προεπαναστατικός Ήρωας ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ, δώρισε ένα ασημένιο καντήλι που φυλάσσεται στην σπουδαία από ιερά κειμήλια Κειμηλιοθήκη της Μονής.

Γέφυρα Τέμπλας

Το γεφύρι της Τέμπλας βρίσκεται στον Αχελώο, και ενώνει τα χωριά Τοπόλιανα της Ευρυτανίας και Βρουβιανά του Βάλτου. Χτίστηκε το 1909 από τον Ηπειρώτη μάστορα Νικόλαο Σούλη, με χρηματοδότηση του Βαλτινού πολιτικού Νικολάου Στράτου Αποτελεί το ψηλότερο σημείο όπου φτάνει η λίμνη Κρεμαστών όταν γεμίσει. Χτίστηκε από Ιταλούς μηχανικούς ένα χρόνο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το φαράγγι του Μπουζουνίκου

Το φαράγγι του Μπουζουνίκου στην Δυτική πλευρά του Δήμου Αγράφων, ανάμεσα στα χωριά Βαλαώρα και Τοπόλιανα, δίπλα στο Γρανιτσιώτη ποταμό με έδρα την Βαλαώρα. Παρέμενε για πολλά χρόνια ανεξερεύνητο και είναι συνδεδεμένο με πολλές δοξασίες και δεισιδαιμονίες της περιοχής. Καθόλου παράξενο αφού τα κάθετα τοιχώματα με την πλούσια βλάστηση δημιουργούν μαγικές εικόνες. Μία σύντομη και ευχάριστη πεζοπορική διαδρομή που θα σας μείνει αξέχαστη. Έχει περίπου μήκος 650m., εύκολο να το διασχίσει κάποιος και να συνδυάσει την πεζοπορία του με την αναρρίχηση, καθώς περιλαμβάνει περίπου 104 αναρριχητικές διαδρομές.

Λουτρά Κρεμαστών

Η περιοχή της Λίμνης Κρεμαστών είναι γεμάτη από ιαματικές πηγές. Τα ιαματικά λουτρά στη θέση Μπαλκόνα είναι τα μόνα που έχουν αξιοποιηθεί. Τροφοδοτούνται από θερμομεταλλικά νερά. Αρχικά η ανάβλυση βρισκόταν στη θέση του σημερινού φράγματος με αποτέλεσμα αναγκαστικά να κλείσουν. Το νερό όμως πάντα βρίσκει διέξοδο και την βρήκε στη δυτική όχθη της λίμνης, στη θέση που μπορείτε σήμερα να επισκεφθείτε.

Η γέφυρα της Επισκοπής

Κατασκευάστηκε ανάμεσα στο 1962 και 1967, στο χωριό της Επισκοπής, στα σύνορα Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, στον άξονα μεταξύ Δυτικής Φραγκίστας και Χούνης. Στηρίχθηκε σε 7 κολώνες και οι κεντρικές κολώνες – κοντά στην κοίτη – φτάνουν τα 85 μέτρα ύψος. Η γέφυρα έχει πλάτος 9 μέτρα και μήκος 700 μέτρα. Στο παλιό χωριό, βρισκόταν ο ναός της Παναγίας της Επισκοπής, από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας. Ο ιστορικός αυτός ναός υπήρξε κατά τα Βυζαντινά χρόνια έδρα της Επισκοπής Λιτζάς και Αγράφων και μαρτυρά τη σπουδαιότητα του χωριού κατά την εποχή εκείνη. Υπολογίζεται πως δημιουργήθηκε κατά την περίοδο της Εικονομαχίας (8ος – 9ος αιώνας). Όταν αποφασίστηκε η κατασκευή της τεχνητής λίμνης έγιναν έρευνες στο ναό και ανακαλύφθηκαν τρία στρώματα τοιχογραφιών, του 8ου-9ου αιώνα, του 11ου και του 13ου. Οι τοιχογραφίες αφαιρέθηκαν και μεταφέρθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο των Αθηνών, όπου βρίσκονται και σήμερα. (Δες το ναό στην 3D προβολή στο Κ.Ι.Π.Ε.)

Το γεφύρι του Μανώλη

Είναι το αρχαιότερο τοξωτό γεφύρι της Ευρυτανίας και κατασκευάστηκε το 1659, την περίοδο της ύστερης Τουρκοκρατίας – σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται πάνω στο γεφύρι – από τεχνίτη της περιοχής, τον Μανώλη Χρυσιώτη. Για περισσότερα από 400 χρόνια, το πέτρινο μονότοξο γεφύρι διαμέτρου περίπου 30 μέτρων, αριστούργημα της λαϊκής αρχιτεκτονικής, συνέδεε τις δύο όχθες του Αγραφιώτη, ως το 1960 που βυθίστηκε στα νερά της λίμνης των Κρεμαστών. Ωστόσο ανάλογα με το ύψος των βροχοπτώσεων κάθε χρονιάς, κατά περιόδους αναδύεται λόγω και της θέσης του στις παρυφές της λίμνης. Πρόσφατα εγκρίθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού η ολοκληρωτική αναστήλωσή του.

Μονή Σωτήρος (Αγία Σωτήρα) και Παναγία

Το σπουδαιότερο μνημείο της Ανατολικής Φραγκίστας είναι η Ιερά Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, η γνωστή σε όλους τους Ευρυτάνες και Ρουμελιώτες “η Σωτήρα” που βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα όμορφη τοποθεσία με πολλά νερά και μεγάλα πλατάνια. Χτίστηκε τον 16ου αιώνα, λεηλατήθηκε και καταστράφηκε πολλές φορές. Αξιόλογο αριστούργημα υψηλής ξυλογλυπτικής τέχνης θεωρείται ο και από τις δύο πλευρές του σκαλισμένος πολυέλαιος που όμοιός του υπάρχει σε μοναστήρια του Αγίου Όρους, καθώς και το σμαλτοκέντητο ψαλτήρι, αναλόγιο με ελεφαντοστούν.

ΤΑ ‘ΜΥΣΤΙΚΑ’ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

Μοναδικά σημεία

Σαν σμιλεμένες από γλύπτες σπηλιές, εντυπωσιακά φιόρδ, βυθισμένες εκκλησίες, μεσαιωνικά κάστρα, παραγωγικές μονάδες, είναι όσα δεν βρίσκει εύκολα ο επισκέπτης στους τουριστικούς οδηγούς, αλλά μπορεί να ανακαλύψει με μια βαρκάδα στη λίμνη, κάνοντας τη βόλτα στη λίμνη μια μοναδική εμπειρία που συνθέτει το μοναδικό φυσικό περιβάλλον, μνήμες της χαμένης ιστορίας της περιοχής και το παρόν της ανάπτυξης και αξιοποίησης της λίμνης.

Πλωτές Ιχθυοκαλλιέργειες

Στη λίμνη υπάρχουν δύο σύγχρονες μονάδες εκτροφής πέστροφας σε πλωτές ιχθυοκαλλιέργειες. Η άγρια πέστροφα είναι ψάρι των γλυκών νερών και ζει στα ποτάμια της Ευρυτανίας, αλλά και οι πέστροφες των ιχθυοκαλλιεργειών μεγαλώνουν στα ίδια καθαρά νερά που εκβάλουν στη λίμνη. Η τοπική γαστρονομία προτείνει την πέστροφα παναρισμένη με καλαμποκάλευρο και τηγανιτή σε ζωικό βούτυρο.